Như Quỳnh
Kinh nghiệm rút ra trong quá trình xây dựng Grab của Tan Hooi Ling là tìm được đúng người sẽ làm nên thành công hoặc phá huỷ một start-up.
Khởi đầu vào 5 năm trước tại Malaysia dưới hình thức một phiên bản địa phương ăn theo người khổng lồ Uber về taxi công nghệ. Từ đó, Grab đã tạo được thị trường trên 132 thành phố khắp Đông Nam Á.
Đây được coi là một trong những start-up lớn nhất trong khu vực và theo CB Insights, giá trị của Grab theo khảo sát mới nhất là 6 tỷ USD.
Ngày nay, Grab cung cấp nhiều dịch vụ gọi xe từ xe máy, xe hơi riêng, xe chung, taxi,… Năm ngoái, Grab đã tiến hành phát triển dịch vụ thanh toán dạng mobile wallet (ví tiền điện tử) và đã tiến hành thực nghiệm tại Singapore.
Đồng sáng lập Tan Hooi Ling của Grab chia sẻ với CNBC những kinh nghiệm cô đã học được trong 5 năm xây dựng start-up này.
Thuê đúng người
Bài học quan trọng nhất mà Tan đã học được là phải thuê được những người phù hợp với văn hoá và giá trị của công ty, thậm chí điều đó có nghĩa là bỏ qua các ứng viên tài năng khác.
Những start-up thường phải vật lộn trong cuộc tranh giành tài năng với các tập đoàn lớn có nhiều tiền để lôi cuốn những người giỏi. Tìm được đúng người có thể làm nên thành công hoặc phá huỷ một start-up.
“Đó là lý do duy nhất mà chúng tôi có được ngày hôm nay”, cô nói. “Bởi vì thẳng thắn và trung thực mà nói, Anthony Tan (đồng sáng lập Grab) và tôi, trong nhiều trường hợp thường không phải là những người không thông minh nhất công ty, nhưng chúng tôi yêu thích điều đó”. Đó là lý do tại sao từ chối một thuê một ứng viên sáng giá, nhưng lại không phù hợp với văn hóa của công ty là một điều khó khăn.
Tan cho biết khi cô và Anthony Tan phỏng vấn ứng viên, họ gặp nhiều người tài năng, những người có thể thêm nhiều điều vào cho Grab – nhưng nếu họ không có một văn hoá phù hợp, chúng tôi thường làm họ thất vọng. Cô nói: “Nói không với họ là một trong những điều đau đớn nhất. “Nói không thực sự khó khăn hơn nhiều so với việc có.”
Tuy nhiên, Tan cho biết thêm, bài học khó khăn là để những người không phù hợp với văn hoá của công ty ra đi sớm, hơn là muộn màng sau đó. Văn hoá doanh nghiệp đã là một chủ đề quan trọng của cuộc thảo luận trong năm nay giữa những tin đồn về các cáo buộc quấy rối tình dục và sự phân biệt đối xử tại nơi làm việc xuất hiện ở Thung lũng Silicon. Đối thủ của Grab, Uber là điển hình bị ảnh hưởng hình ảnh và văn hoá sau những cáo buộc quấy rối tình dục và những thay đổi về lãnh đạo.
Điều đó khiến thành viên hội đồng quản trị của Uber – Arianna Huffington khẳng định rằng văn hoá doanh nghiệp là “một hệ thống miễn dịch của công ty.”
Ưu tiên các mục tiêu
Theo Tan, nếu việc thuê đúng người giúp doanh nghiệp có thể đi một chặng đường dài để phát triển, thì có những mục tiêu ưu tiên đúng đắn cũng quan trọng không kém. Điều đó giúp các doanh nghiệp start-up nhỏ định hướng sự phát triển tốt và giúp các công ty lớn tìm ra cách họ sẽ vượt qua trở ngại trong tương lai bằng bất cứ nguồn lực nào mà họ có.
“Hãy tạo ra những tác động và xây dựng điều gì đó thật tốt trước khi bạn tiếp tục những việc tiếp theo”, Tan nói. Tuy nhiên, theo cô, đó là một sự cân bằng tinh tế, bởi vì “nếu bạn quá tập trung, bạn sẽ không đổi mới. Nhưng nếu bạn quá sáng tạo, bạn sẽ mất tập trung và sẽ không làm gì được”.
Ưu tiên của Grab là quyết định về việc có nên triển khai một dịch vụ mới tại một quốc gia đầu tiên hay ở bảy quốc gia cùng một lúc. Nó cũng có nghĩa là quyết định mở rộng các hoạt động của Grab từ Đông Nam Á sang các thị trường lớn hơn như Trung Quốc và Ấn Độ – một câu hỏi mà Tan và người đồng sáng lập của cô đã rất cân nhắc. Grab luôn khẳng định rằng họ không có kế hoạch di chuyển ra ngoài Đông Nam Á: “Chúng tôi thật sự chỉ là mới khởi đầu, vì vậy chúng tôi nghĩ rằng giá trị tiềm năng thật sự của chúng tôi chính là ở đây”.
Học từ sai lầm
Để nổi trội so với đối thủ cạnh tranh, các doanh nghiệp start-up thường cần chấp nhận rủi ro, đôi khi phải trả giá có thể chứng minh. Do đó, nhiều doanh nhân có thể thích an toàn hơn. Nhưng theo cô Tan “cách duy nhất để tiếp tục thành công là tiếp tục mắc sai lầm và học tập từ những sai lầm đó”.
Trong những ngày đầu của Grab, Tan cho biết cô đã trả giá cho những sai lầm khi cố gắng làm việc gì đó khác biệt. Nhưng những thất bại đó đã giúp cô học hỏi và đưa ra những quyết định tốt hơn cho những lần sau.
Chẳng hạn, khi Grab lần đầu tiên ra mắt, Tan cho rằng nhu cầu sẽ ảm đạm bởi vì công ty vẫn cần tiếp thị đến các lái xe và hành khách tiềm năng. “Bạn đoán thử xem. Ngày đầu tiên ra mắt, nền tảng cũ của công nghệ của chúng tôi đã phải chịu rất nhiều căng thẳng. Số lượng người sử dụng rất nhiều vì họ nhận thấy ngay được giá trị”, Tan kể.
Khiêm tốn
Trong khi xây dựng được một start-up nổi bật nhất tại Đông Nam Á, thì Tan lại cho rằng khiêm tốn là điều “quan trọng vô cùng” với cô ấy – và cũng là điều cô ấy trông đợi ở người nắm vị trí lãnh đạo tại công ty.
Cô nói thêm: “Nếu không khiêm tốn, bạn sẽ không chấp nhận về sự cần thiết của việc học hỏi thêm, bạn cũng sẽ không chấp nhận sự cần thiết phải thuê những người tốt nhất và sự cần thiết phải liên tục làm mới mình.”.
Đầu năm2018, Grab đã ký một giao dịch trị giá 1 tỷ đô la. Tan cho biết lợi nhuận của công ty ở một số thị trường và dịch vụ hiện đang phát triển tốt hơn, nhưng không tiết lộ chi tiết cụ thể. Bên cạnh đó, cô cho biết các lĩnh vực mới như thanh toán điện tử hiện rất tích cực và được đầu tư rất nhiều.”
