Như Quỳnh
Đề xuất của Cục Hàng không Việt Nam gửi Bộ GTVT, giá vé máy bay sẽ áp mức giá tối thiểu (giá sàn) bằng 20% mức giá tối đa vé máy bay phổ thông nội địa hiện tại từ ngày 1-11-2021 đến hết ngày 31-10-2022.
Vì sao đề xuất áp giá sàn vé máy bay?
Theo Cục Hàng không, hiện khung giá vé dịch vụ vận chuyển hàng không (giá vé máy bay) chỉ quy định giá tối đa (giá trần), không có giá sàn. Từ đầu năm 2020 đến nay ảnh hưởng của đại dịch COVID-19, hàng không bị đứt dòng tiền thanh toán, đe dọa sự tồn tại của các hãng. Điều này dẫn đến các hãng liên tục hạ giá bán để tối đa hóa hiệu suất sử dụng ghế nhằm tạo dòng tiền.
Đại diện Cục Hàng không cho rằng, việc quy định giá sàn các đường bay nội địa từ 1-11-2021 đến 31-10-2022 là cần thiết nhằm hỗ trợ giảm khó khăn cho các hãng hàng không Việt Nam nói chung, đặc biệt giảm nguy cơ dẫn đến phá sản của Vietnam Airlines, giảm thiểu thiệt hại cho Nhà nước (với tư cách là cổ đông nắm giữ trên 86% vốn điều lệ của Vietnam Airlines).
Dựa trên đề xuất áp giá sàn vé máy bay của Cục hàng không, các đường bay nhóm IV như Hà Nội đi TP.HCM, Đà Lạt, Cam Ranh…; TP.HCM đi Vinh, Thanh Hóa, Hải Phòng… giá tối thiểu 640.000 đồng/vé 1 chiều. Đường bay nhóm V như Hà Nội đi Cần Thơ, Phú Quốc, Côn Đảo giá tối thiểu 750.000 đồng/1 chiều (chưa gồm thuế phí), sẽ không còn giá vé 0 đồng.
Vietnam Airlines kiến nghị mức giá sàn bằng 44% mức giá tối đa trong khung giá, thực hiện trong 36 tháng như kinh nghiệm Trung Quốc từng áp dụng trong giai đoạn 2004-2013. Tuy nhiên, Cục Hàng không cho rằng mức giá tối thiểu trên là cao, hạn chế việc đi máy bay của một bộ phận lớn người dân có thu nhập thấp… Vì vậy, cục đề xuất áp dụng giá sàn là 20% giá tối đa hiện nay, thời gian áp dụng 12 tháng. Có thể kéo dài chính sách này nếu thị trường nội địa tiếp tục khó khăn như năm 2021…
Đề xuất của Cục hàng không Việt Nam ngay lập tức thu hút sự chú ý của dư luận trong bối cảnh đại dịch Covid-19 tác động mạnh mẽ vào nền kinh tế đang chờ phục hồi, thu nhập của người dân bị ảnh hưởng, đời sống thêm nhiều khó khăn,… Giá sàn vé máy bay có được cơ quan quản lý nhà nước chấp thuận hay không còn phải chờ các cơ quan tham mưu nghiên cứu và đưa ra nhiều kịch bản khác nhau, xin ý kiến của các bộ, ngành liên quan, các chuyên gia và người dân để xem xét, rồi mới có quyết định.
Tuy nhiên, rõ ràng đề xuất này sẽ có tác động rất lớn, đầu tiên là đối tượng người lao động từ trung bình đến thấp, sau nữa là tác động trực tiếp vào khách du lịch, vào ngành du lịch hai năm qua đã chịu ảnh hưởng rất nặng nề.
Số ít được lợi, số đông phải gánh
Trước đại dịch COVID-19, hơn 2/3 người đi máy bay ở Việt Nam chọn hàng không giá rẻ. Đó là một thực tế cần tính toán, nghiên cứu thật kỹ lưỡng có nên áp giá sàn vé máy bay hay không. Nhiều ý kiến cho rằng, giá sàn, và cả giá trần, là biểu hiện của kiểu quản lý thời bao cấp, chỉ tồn tại trong hệ thống kinh tế tập trung quan liêu, phi thị trường. Trong nền kinh tế thị trường, giá là kết quả của cạnh tranh, phụ thuộc cung – cầu, không phụ thuộc ý chí của cơ quan quản lý. Đây được cho là cách tiếp cận hoàn toàn không phù hợp, nhất là khi các hoạt động du lịch nội địa sắp được mở lại, khi công nhân ở nhiều địa phương về quê tránh dịch sắp trở lại nơi làm việc.
Theo nhiều chuyên gia, việc áp dụng giá sàn sẽ tước quyền bay giá rẻ của công nhân và người có thu nhập thấp. Đặc thù công nhân là được nghỉ ít ngày, do đó máy bay là thuận tiện nhất. Trước nay công nhân quê miền Trung và phía Bắc thường lựa chọn về quê và trở lại làm việc bằng máy bay khi các hãng hàng không tung vé giá rẻ. Nếu áp giá sàn vé máy bay, giá bán của mỗi vé sẽ tăng lên, nhất là các chặng có quãng đường trung bình như từ TP.HCM đi Huế, Đồng Hới và các sân bay phía Bắc.
->> Xem thêm: Vì sao vé máy bay giá 0 đồng vẫn bị thờ ơ?
Tuy nhiên, đối tượng đang lo lắng nhất chính là ngành du lịch. Du lịch là ngành mũi nhọn mang lại doanh thu 35 tỉ USD, giải quyết việc làm trực tiếp và gián tiếp cho hơn 5 triệu người (năm 2019). Nhưng toàn ngành du lịch từ lữ hành đến khách sạn… bị tê liệt vì đại dịch Covid-19. Hiện tại thị trường du lịch cả nội địa, quốc tế đều đã về số không.
Ngành du lịch được Bộ VH-TT&DL và Chính phủ ưu tiên kích cầu hồi phục sau dịch. Khi được mở lại, các doanh nghiệp du lịch cần phải kích cầu mạnh để lên nhanh từ số không. Cần nhiều gói du lịch giá rẻ, vì đại dịch đã làm cho rất nhiều người nghèo đi. Các khách sạn, công ty tour sẽ bán rẻ giá buồng, giá tour nhưng họ cần vé máy bay giá rẻ, vì vé máy bay chiếm một phần lớn trong giá tour. Nếu áp giá sàn vé máy bay và làm mặt bằng giá vé tăng cao như phương án Bộ GTVT đề xuất thì triển vọng hồi phục của ngành du lịch rất xấu. 70% khách du lịch trong và ngoài nước liên quan đến hàng không. Chi phí vé máy bay chiếm 40-50% giá tour. Trong khi ai cũng biết giá là một trong những yếu tố đặc biệt quan trọng của việc kích cầu, thu hút khách du lịch.
Giá vé máy bay sẽ ảnh hưởng đến toàn bộ ba phân khúc khách, trong đó khách đại trà chiếm số lượng lớn nhất, bị ảnh hưởng nặng nề nhất. Họ là những người thu nhập trung bình và thấp, là khách gia đình, khách đoàn. Nhiều người sẽ không đi du lịch nữa nếu giá vé máy bay tăng.
Giá vé máy bay tăng cũng sẽ “đánh” thẳng vào các địa phương có cảng hàng không, đặc biệt là Hà Nội, Đà Nẵng, Khánh Hòa, Bình Định, TP.HCM, Kiên Giang, Cần Thơ, Quảng Ninh…
Du lịch có sức lan tỏa rất lớn, ảnh hưởng đến kinh tế, xã hội của các địa phương, giải quyết đầu ra cho các sản phẩm nông sản, thủ công mỹ nghệ, đặc sản địa phương, dịch vụ ăn uống, vui chơi…, đồng thời giải quyết các vấn đề xã hội của địa phương, trong đó có việc làm, thu nhập…
Tăng giá vé máy bay vào thời điểm cần kích cầu hồi phục du lịch hiện nay là rất tai hại cho ngành du lịch và nhiều lĩnh vực kinh tế – xã hội. Tính riêng về doanh thu, năm 2020 ngành du lịch Việt Nam thiệt hại ít nhất 23 tỉ USD, năm nay với “đòn” tăng giá vé máy bay, thiệt hại về kinh tế còn lớn hơn nhiều.
Giá sàn vé máy bay cũng sẽ tác động tiêu cực vào nhiều lĩnh vực kinh tế khác, kể cả thương mại, đầu tư, vì nó sẽ làm giảm số lượng chuyến bay, lựa chọn chuyến bay trở nên khó khăn hơn. Hàng không là một chuỗi mắt xích quan trọng để phát triển kinh tế – xã hội phục hồi sau dịch. Nên chăng đây là thời điểm mà Chính phủ cần kiên quyết không áp dụng các biện pháp can thiệp phi thị trường vào các hoạt động vận tải hàng không, đồng thời tránh phân biệt đối xử giữa các hãng hàng không thuộc các thành phần kinh tế khác nhau. Không thể dồn cái khổ sang cả ngành hàng không, ngành du lịch và người dân cơ bản chỉ để hỗ trợ cho một hãng hàng không với lý do tránh nguy cơ “phá sản”!
->> Xem thêm: Vé máy bay Vietravel Airlines khác những hãng hàng không khác ra sao?
Việc áp giá sàn vé máy bay là điều phi lý, tác động lớn đến cả việc giao thương, đến nền kinh tế chứ đừng nghĩ rằng đó chỉ là một chiếc vé đi lại.
