Như Quỳnh
Phong tục cúng ông Táo dịp Tết cổ truyền đã có từ xa xưa và lưu truyền cho đến ngày nay. Chuẩn bị đồ cúng ông Táo gồm những gì? Hãy cùng Nhanhmua giải đáp thắc mắc này nhé.
Vào ngày 23 tháng Chạp hàng năm, hầu như gia đình Việt nào cũng đều ít nhiều chuẩn bị mâm lễ cúng ông Táo, mục đích là cảm ơn ông Táo đã phù hộ cho cuộc sống trong năm qua được bình an, hạnh phúc, đồng thời cầu mong trong năm mới cũng sẽ được như ý. Theo quan niệm người xưa, vào ngày này ông Táo sẽ cưỡi cá chép về trời báo cáo công việc trong một năm vừa qua và mang về hi vọng năm mới đủ đầy, hạnh phúc của gia chủ.
Ý nghĩa ngày cúng ông Táo
Theo truyền thuyết dân gian, do ông Táo luôn ở trong gian bếp của gia đình nên ông hầu như đều nắm được tất cả mọi chuyện, từ chuyện tốt đến chuyện xấu, vận tốt đến vận xấu. Mặt khác, ông Táo còn giúp bảo vệ gia đình khỏi sự quấy rối của ma quỷ. Việc thờ cúng ông Táo là mong gia đình được phù hộ để luôn bình yên, ấm no, hạnh phúc, vui cửa vui nhà.
Vào những ngày cuối năm, dân gian tin rằng các vị thần sẽ quay về thiên đình báo cáo lại tình hình công việc, lối sống của từng gia đình. Riêng với ông Táo, người ta thường dùng cá chép khi đưa tiễn ông về trời, có thể thả cá chép tươi hoặc đốt cúng cá chép (hoặc ngựa giấy) hàng mã bằng giấy. Ý nghĩa của cá chép trong dịp tiễn ông Táo về trời tượng trưng cho sự thịnh vượng, thăng hoa đạt đến thành công.
Chuẩn bị lễ cúng ông Táo gồm những gì?
Theo quan niệm dân gian, ông Táo được phái xuống trần gian để theo dõi cũng như ghi chép lại đầy đủ việc làm của gia chủ trong một năm. Ông Táo là thần định đoạt công hay tội của gia đình nên việc chuẩn bị mâm cơm thịnh soạn tiễn ông Táo ngụ ý mong được ông phù hộ, che chở, nói giảm nói tránh trước mặt Ngọc Hoàng.
Tùy văn hóa và quan niệm gia đình mà gia chủ sắp xếp mâm lễ cúng phù hợp nhất. Vậy cúng ông Táo gồm những gì? Gia chủ có thể chuẩn bị mâm lễ mặn hoặc mâm lễ chay cúng ông Táo.
Với mâm lễ mặn, cúng ông Táo gồm những gì? Dưới đây là mâm lễ mặn cúng ông Táo đầy đủ nhất:
- Con gà trống mới lớn luộc nguyên con, chéo cánh ngâm hoa (có thể thay thế gà luộc bằng 5 lạng thịt lợn luộc). Mục đích chọn gà mới lớn mang ý nghĩa cầu xin cho đứa trẻ trong nhà trưởng thành có nghị lực tràn đầy, sinh khí hiên ngang như con gà cồ.
- Dĩa xôi gấc/lá nếp/nếp cẩm/xôi đậu
- Dĩa giò heo
- Bánh chưng/bánh tét
- Tô canh chân giò nấu măng
- Dĩa rau xào thập cẩm
- Dĩa chả chiên
- Dĩa thịt nấu đông
- Chén gạo đầy
- Chén muối trắng
Ngoài những món kể trên, có nhiều gia đình còn chuẩn bị mâm lễ cúng có thêm các món chè để mâm cúng thêm phần phong phú, đẹp mắt. Tùy điều kiện gia đình mà bạn có thể tự nấu hoặc mua các món ăn được chế biến sẵn đều có thể bày tỏ lòng thành.
Với mâm lễ chay cúng ông Táo gồm những gì? Tùy theo điều kiện và văn hóa, mâm lễ chay có thể gia giảm hay biến tấu vừa phải nhưng vẫn cần đầy đủ mâm cơm chay với các món rau xào, trầu cau, trái cây vẫn đảm bảo sự chu đáo.
Ngoài mâm cơm, gia đình còn chuẩn bị thêm lễ vật bao gồm:
- Ba chiếc mũ, ba bộ quần áo giấy, ba đôi hài (hai bộ dành cho nam, một bộ dành cho nữ);
- Tiền vàng mã;
- Dĩa trầu cau nhỏ;
- Bình hoa cúc;
- Dĩa trái cây tươi;
- Rượu/trà;
- Nhang;
- Chín cây nến đỏ;
- Ba con cá chép (chọn cá đủ ba màu đỏ, trắng, vàng là tốt nhất.
Sau khi cúng xong, bạn đốt tiền giấy (nếu cúng cá chép bằng giấy thì đồng thời đốt với tiền) và đem cá chép đi thả tại những nơi có nước trong, thoáng đãng để ông Táo lấy đó làm phương tiện về Trời. Lưu ý khi mua cá chép nên chọn những con cá khỏe, bơi nhanh, mắt sáng.
Nên cúng ông Công, ông Táo về trời vào giờ nào đẹp nhất?
Theo cách làm dân gian truyền lại, mâm cúng và lễ cúng ông Công ông Táo nên đặt ở bàn thờ trong bếp. Trong khi cúng, gia chủ mở bếp để lửa cháy rực, đồng thời thắp ba nén nhang cạnh bếp.
Mặc dù ngày 23 tháng Chạp tiễn ông Táo lúc nào tùy thuộc vào điều kiện riêng của từng gia đình nhưng thích hợp nhất là khoảng từ 9 – 12 giờ sáng để ông Táo kịp giờ về chầu Ngọc Hoàng.
Khi cúng, gia chủ sẽ khấn bài cúng ông Công ông Táo, chủ yếu mong một năm mới yên vui, thuận lợi và nhiều may mắn. Khi nhang tàn thì đốt vàng mã cùng bài vị cũ, phóng sinh cá chép (hoặc đốt cá chép, ngựa giấy) để tiễn ông Táo. Vào ngày 30 Tết, gia chủ cũng sẽ chuẩn bị lễ cúng đón ông Táo sẽ trở về, tiếp tục công việc của ông Táo trong nhà.
Cúng ông Táo cần lưu ý gì?
Khi cúng, gia chủ phải tiến hành một cách trang nghiêm, đầy đủ các bước để bày tỏ lòng thành. Nắm được mâm cúng ông Táo gồm những gì rồi, gia chủ cũng cần lưu ý những điều sau đây để việc cúng lễ thêm trọn vẹn:
- Lau dọn bàn thờ, đồ thờ sạch sẽ, thay nước mới, bày biện ngay ngắn trước khi cúng;
- Gia chủ phải ăn mặc trang nghiêm, kín đáo, tắm rửa sạch sẽ trước khi cúng cũng như đọc bài khấn để thể hiện sự tôn kính;
- Tùy quan niệm gia đình mà mâm cúng nên đặt ở bàn thờ trong phòng bếp, bàn thờ gia tiên hoặc dưới bếp;
- Trong khi cúng, bếp phải cháy rực, mâm cỗ đầy đủ thì gia chủ mới sung túc ấm no;
- Đặt ly gạo và cắm ba nén nhang bên cạnh bếp khi cúng;
- Trong khi cúng, gia chủ không nên cầu xin gia đình được sung túc, phú quý, thay vào đó hãy xin ông Táo bẩm báo điều tốt đẹp, giảm bớt nói những điều không hay xảy ra trong năm khi về chầu.
- Tốt nhất không nên cúng sau 12h trưa ngày 23 tháng Chạp vì lúc này các quan thần đã trở về trời.
- Khi thả cá chép, do cá chép sẽ đưa ông Táo về trời nên phải thả cá từ từ để tránh làm cá chết. Tuyệt đối không ném cá từ trên cao xuống sông hoặc để nguyên cá trong túi bóng rồi quăng xuống nước sẽ làm mất đi mục đích thả cá ban đầu, mất ý nghĩa tâm linh mà còn làm môi trường ô nhiễm.
Hy vọng bài viết trên đây đã giúp gia chủ nắm được việc chuẩn bị mâm cúng ông Táo gồm những gì rồi. Mâm cúng ông Táo được chuẩn bị chu đáo, đầy đủ là cách bày tỏ lòng biết ơn của gia chủ đến vị thần cai quản bếp núc trong nhà, cũng là lời cầu mong năm mới được may mắn, bình an, sung túc.
